KARBON BORSASI NEDİR? AVRUPA VE TÜRKİYEDE KARBON BORSASI

KARBON BORSASI NEDİR? AVRUPA VE TÜRKİYEDE KARBON BORSASI 

Karbon borsası, karbon emisyonlarını azaltma veya sınırlandırma hedeflerine ulaşmak için emisyon ticaretinin yapıldığı bir platformdur. Karbon borsasının çalışma ve işlem yapma süreci genel hatlarıyla şöyle işler:

Bir ülke veya bölge, belirli endüstriler veya kuruluşlar için yıllık olarak bir emisyon kotası belirlenir. Bu kota, genellikle belirli bir miktarda CO2 eşdeğeri emisyon olarak ifade edilir.

Bu kotalar, endüstriler, işletmeler veya kuruluşlar arasında dağıtılır. Her bir işletmeye, kuruluşa belirli bir miktarda emisyon hakkı verilir. 

Karbon borsası, işletmelerin ve kuruluşların bu emisyon haklarını (kotalarını) alım satım yapabilecekleri bir pazar alanıdır.

İşletmeler, kuruluşlar, ihtiyaçlarına göre emisyon kotalarını satın alabilir veya satabilirler. Eğer bir işletme,kuruluş kotasının üzerinde emisyon yaparsa, fazla emisyonunu telafi etmek için daha fazla kota satın alması gerekir. Eğer bir işletme, kuruluş kotasının altında emisyon yaparsa, fazla kotasını satabilir. Bu aynı zamanda işletmelere gelir getirecek yeni bir alan da meydana getiriyor. 

Karbon borsasında, emisyon kotalarının fiyatı arz ve talebe göre belirlenir. Düşük karbon emisyonu olan işletmeler, kuruluşlar için kota satın almak maliyetli olabilirken, yüksek karbon emisyonu olan işletmeler, kuruluşlar için daha maliyetli olabilir. Karbon ayak izini hesaplayıp, Kotasını dengelemek ve nötrlemek önemli bir durum haline gelmektedir.

Karbon borsaları, karbon emisyonlarını azaltmanın ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmanın bir yolu olarak kullanılır. Bu borsalar, işletmeleri, kuruluşları daha sürdürülebilir uygulamalara yönlendirmek ve toplam karbon emisyonlarını azaltmak için bir teşvik sağlar.

Özellikle Avrupa kıtası ile yapılan ticarette sınırda karbon uygulaması ile yapılacak işlemlerde kotası eksik kalan işletmeler için kullanılan platform AB Emisyon Ticaret Sistemi AB ETS nedir?

Avrupa Karbon Borsası, Avrupa Birliği'nin (AB) emisyon ticareti sistemi (ETS) çerçevesinde faaliyet gösteren ve karbon emisyon haklarının alınıp satılabildiği bir pazardır. Avrupa Karbon Borsası, karbon ticaretinin merkezi bir noktası olarak AB'nin iklim değişikliği politikalarında önemli bir rol oynamaktadır. AB ETS’nin işleyişini şöyle sıralayabiliriz:

Avrupa Karbon Borsası, enerji üretimi ve endüstriyel işletmeler gibi büyük emisyon kaynakları olan sektörlerdeki işletmeler ve kuruluşları kapsayan bir sistemdir.  

AB ETS kapsamındaki işletmeler ve  kuruluşlar için belirli miktarda emisyon hakkı veya kotası belirlenir. Bu kotalar, Avrupa Karbon Borsası'nda alınıp satılabilir.

İşletmeler ve kuruluşlar, ihtiyaçlarına göre emisyon kotalarını Avrupa Karbon Borsası'nda alıp satarlar. Eğer bir işletme, kuruluş emisyonlarını kotasının üzerinde yaparsa, yani havayı fazladan kirletirse,fazla emisyonunu telafi etmek için kota satın alması gerekir. Eğer bir işletme, kuruluş emisyonlarını kotasının altında yaparsa, yani yeşil ve çevreci bir işletme ise fazla kotasını AB ETS üzerinden satabilir .

Avrupa Karbon Borsası'nda emisyon kotalarının fiyatı arz ve talebe göre belirlenir. Düşük karbon emisyonlu üretim yöntemlerini teşvik etmek için kota fiyatları yüksek tutulabilir. Bu sebeple işletmeler açısından Karbon Nötrlme yapmak daha az maliyetli olacaktır.

Emisyon kotalarının yanı sıra, yatırımcılar ve ticari kuruluşlar Avrupa Karbon Borsası'nda karbon vadeli işlem sözleşmeleri gibi türev araçlar üzerinde de işlem yapabilirler.

Avrupa Karbon Borsası, AB'nin karbon emisyonlarını azaltma hedeflerine ulaşmak için önemli bir mekanizma olarak kullanılmaktadır. AB ETS, karbon emisyonlarını azaltmanın yanı sıra sürdürülebilir enerji ve endüstri politikalarının oluşturulmasında da rol oynamaktadır. 

Karbon borsasının Türkiye tarafında ise bu konuda çalışma yapan işletmelerin ciddi çalışmaları bulunmaktadır. Yakın zamanda ise EEX (European Energy Exchange AG) ile EPİAŞ ( Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.)  Emisyon Ticaret Sisteminin geliştirilmesine yönelik Mutabakat imzaladı. Karbon Ayak İzi, Emisyon Ticaret sistemi, Yeşil OSB gibi kavramlar özellikle  ihracata dönük Çalışan işletmeler için yakın zamanda çok fazla gündemde olacaktır. Bu konuda tedbir alan kendini geliştiren işletmeler ciddi rekabet gücü kazanacak